Przede wszystkim należy pamiętać, że kastracja zwierząt posiadających właściciela jest niedopuszczalna na podstawie Programu:

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Głogowie Wielkopolskim zgodził się z Wojewodą, że wydawanie decyzji administracyjnych w przedmiocie finansowania sterylizacji zwierząt, które nie są utrzymywane w schronisku jest sprzeczne z art. 11a ust. 2 ustawy o ochronie zwierząt, bowiem w tym przepisie nie ma mowy o sterylizacji zwierząt posiadających swych właścicieli a jedynie o obligatoryjnej sterylizacji albo kastracji zwierząt w schroniskach dla zwierząt. A ponadto przepis ust. 2 art. 11a ustawy nie przewiduje uregulowania kwestii zasad dofinansowania tej sterylizacji (II SA/Go 417/14).

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu stwierdza, że sprzecznie z art. 11a ust. 5 ustawy oraz zakresem kwestii wymagających według ustawy unormowania w uchwale zawarto w Programie przepisy o finansowaniu przez gminę zabiegów kastracji lub sterylizacji zwierząt posiadających właściciela (II SA/Wr 765/14 ).
Jeśli gmina uważa, że prowadzenie na jej terenie kastracji zwierząt posiadających właściciela będzie korzystnym działaniem, powinna przyjąć odpowiedni plan na podstawie art. 3 ust. 2 pkt 14 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie, który określa, że zadaniem własnym gminy jest zapobieganie bezdomności zwierząt. 
(nie sprawdzone przed sądami)
Jedyny rodzaj zabiegów kastracji, które musi być uregulowany w Programie to obligatoryjna kastracja zwierząt w schroniskach:

Należy pamiętać, że niemożliwe jest wprowadzanie dodatkowych warunków. Ustawodawca nie przewidział możliwości wprowadzania dodatkowych warunków określających zwierzęta, które mają być poddane tym zabiegom, w szczególności przypisania im przymiotu "bezpańskich" i faktu zaadoptowania. Takie regulacje są nie tylko niekompletne, ale także modyfikują przepisy powszechnie obowiązujące. (II SA/Wr 463/14) Wadliwie jest określenie, iż kastracja i sterylizacja zwierząt domowych jest środkiem do ograniczania populacji zwierząt bezdomnych (II SA Wr 631/14).

Nieprawidłowe jest nie wskazanie imiennie, jakie schronisko dla zwierząt ma realizować kastrację i sterylizację zwierząt (II SA Wr 631/14).

Przyjęcie w Programie, że obowiązkowa sterylizacja i kastracja zwierząt jest prowadzona przez podmiot posiadający porozumienie o współpracy z prowadzącym schronisko dla zwierząt nie odpowiada wymogowi określenia w sposób konkretny sposobu realizowania ustawowego obowiązku (II SA/Wr 447/15). Kompetencji normodawczej należącej do rady gminy nie można przenosić na organ wykonawczy gminy zawierający umowę (II SA Wr 631/14).

Intencją ustawodawcy – poprzez zapis art. 11a ust. 2 pkt 4 ustawy o ochronie zwierząt – było obligatoryjne poddanie zabiegom sterylizacji albo kastracji zwierząt przebywających w schroniskach dla zwierząt dla zapobieżenia niekontrolowanemu rozmnażaniu się tych zwierząt, a nie wprowadzenie nakazu dokonywania takich zabiegów wyłącznie w schroniskach dla zwierząt (II SA/Wr 501/15).
 

---

Podsumowując:
- kastracja prowadzona jest na zwierzętach wyłapanych przez gminę
- kastracja może być realizowana przez wskazane z nazwy schronisko, jeśli posiada ono odpowiedni personel albo zlecona przez gminę (nie za pośrednictwem schroniska) innemu podmiotowi
- kastracja nie musi być przeprowadzana faktycznie w schronisku

 

---

Kastracja kotów wolno żyjących

Brak jest wyroków, które potwierdzałyby, że przeprowadzanie kastracji kotów wolno żyjących jest niezgodne z ustawą o ochronie zwierząt. W wyroku II SA Wr 501/15 temat kastracji został  poruszony tylko w powiązaniu z kwestią legalności zlecania Straży Miejskiej działań związanych z realizacją Programu. Ani wojewoda, ani sąd nie podważyli legalności samego uregulowania kastracji kotów wolno żyjących w Programie.