21.01.2018 
Do Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej 
Wniosek o zajęcie stanowiska w sprawie szczególnych działań zakładów leczniczych dla zwierząt

Fundacja dla Zwierząt "Argos" od lat monitoruje działania organów państwa w zakresie problemu bezdomnych zwierząt i w tym celu prowadzi bazę informacji o aktywności gmin i schronisk, rejestrując wszystkie transakcje gmin z wykonawcami ich zadań przewidzianych w ustawie o ochronie zwierząt (adres bazy: boz.org.pl/monitor). Corocznie pytamy gminy (1) z kim zawierały umowy o wyłapywanie bezdomnych zwierząt, (2) z kim zawierały umowy o zapewnienie im opieki, (3) ile bezdomnych zwierząt było objętych działaniem gminy, (4) jakie były łączne koszty realizacji zadania publicznego.

Rejestrując działania gmin, mamy corocznie wgląd w setki umów gmin z zakładami leczniczymi dla zwierząt, zawieranych głównie w celu "zapewnienia całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt" - jak tego wymaga wprowadzony w 2011 r. przepis art. 11a ust. 9 pkt 8 ustawy o ochronie zwierząt.

Jednak zakłady lecznicze dla zwierząt często umawiają się z gminami na znacznie szerszy zakres czynności dotyczących zwierząt bezdomnych - taki, który wchodzi także w zakres ustawy z dnia 13.09.1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gdzie mowa jest o "schroniskach" i "ochronie przed bezdomnymi zwierzętami". Analiza wielu takich umów i ich skutków rodzi pytanie o to, jak niektóre z tych czynności mają się do ustawowego zakresu działania zakładów leczniczych dla zwierząt oraz do zasad etyki i deontologii weterynaryjnej.

Z powodu tych wątpliwości zwracamy się do Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o zajęcie stanowiska wobec określonych niżej praktyk. Do wniosku załączamy krótko opisane przykłady kwestionowanych działań. Pełniejsza rejestracja i dokumentacja takich działań jest możliwa do wykonania, ale wykracza poza ramy niniejszego wniosku o zajęcie stanowiska w ogólnych kwestiach prawnych.

1. Zakłady lecznicze dla zwierząt podejmują się "wyłapywania bezdomnych zwierząt" (w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o ochronie zwierząt oraz rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28.08.1998 w sprawie zasad i warunków wyłapywania bezdomnych zwierząt). O ile posiłkowy udział lekarzy weterynarii w takich działaniach może być niezbędny, to cedowanie na zakład leczniczy dla zwierząt regularnego wyłapywania licznych bezdomnych zwierząt leży poza zakresem działania zakładów leczniczych dla zwierząt.
2. Zakłady lecznicze dla zwierząt prowadzą schroniska dla bezdomnych zwierząt. Zarówno jako działalność tylko faktyczną, jak i działalność zalegalizowaną przez zgłoszenie jej do powiatowego lekarza weterynarii oraz uzyskanie zezwolenia organu właściwej gminy. Prowadzą schroniska własne lub administrują schroniskami gminnymi. Prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierząt jest jednak regulowaną działalnością gospodarczą w myśl ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zatem wyraźnie odrębną od działalności zakładów leczniczych dla zwierząt.
3. Zakłady lecznicze dla zwierząt zawierają z gminami umowy, z których wynika samodzielne dalsze dysponowanie przez te zakłady zwierzętami, które do nich trafiły, w tym przekazywanie ich innym podmiotom na własnych zasadach. Szczególnie rażące jest to wtedy, gdy umowy z gminami przewidują własne umowy zakładów leczniczych ze schroniskami dla zwierząt, a faktycznie umowy takie nie są zawierane, lub zawierane są tylko dla pozoru (nie są wykonywane) albo zawierane są z podmiotami nieuprawnionymi (np. nielegalne schroniska), a tym samym dalszy los bezdomnych zwierząt pozostaje nieznany.
4. Zakłady lecznicze dla zwierząt zawierają z gminami umowy przewidujące rozdawanie bezdomnych zwierząt nowym właścicielom (tzw. adopcja), co jest niezgodne z prawem cywilnym, które wyklucza nabywanie prawa własności od kogoś, komu ono nie przysługuje. Niezależnie od kwestii cywilnoprawnych, rozdawanie bezdomnych zwierząt nowym właścicielom przez zakłady lecznicze dla zwierząt narusza zakaz wprowadzania zwierząt domowych do obrotu poza miejscem ich chowu lub hodowli, zawarty w art. 10a ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie zwierząt.
5. Zakłady lecznicze dla zwierząt, do których na mocy umów z gminami trafiają bezdomne zwierzęta, stosują wobec ujawnionych po fakcie właścicieli tych zwierząt prawo zastawu (ius retentionis), by wyegzekwować od nich zapłatę, pomimo, że właściciele zwierząt nie są w tej sytuacji dłużnikami wobec zakładów leczniczych dla zwierząt.